بررسی تأثیر رسانه بر شخصیت از منظر حکمت صدرایی
محورهای موضوعی : ملاصدراپژوهی و اندیشۀ حکمت متعالیه
الهام جعفری
1
,
مجید صادقی حسنآبادی
2
1 - دانشجوی دکتری فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
2 - دانشیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
کلید واژه: رسانه, شخصیت, ملاصدرا, نظریۀ رسانهها,
چکیده مقاله :
رسانهها بعنوان پدیدههای نوین عصر حاضر، تأثیراتی گسترده بر ابعاد مختلف زندگی انسانها داشتهاند و بهمین دلیل، گسترهیی وسیع از پژوهشهای حوزة رسانه به بررسی تأثیرات رسانه بر انسان اختصاص یافته است. برخلاف پژوهشهای چشمگیر مرتبط با نظریات رسانه، کمتر پژوهشی به بررسی زیرساختها و مبانی فکری این نظریات پرداخته است. مقاله به بررسی تأثیر رسانهها بر شخصیت انسان از منظر فلسفة صدرایی میپردازد و بدنبال آنست که نظریههای حوزۀ رسانه را با مبانی صدرایی بحث شخصیت مورد مداقه قرار دهد. فلسفة ملاصدرا با تأکید بر اصولی همچون حرکت جوهری و اتحاد عاقل و معقول، چارچوبی عمیق و گسترده برای تحلیل تغییرات شخصیتی ناشی از تعامل با رسانه در اختیار ما قرار میدهد. در این بررسی، ضمن بیان الگوهای تأثیرات رسانه، نحوة تأثیرگذاری محتوای رسانهها بر جوهر و ذات انسان مورد توجه قرار گرفته و تبیین میشود که بر اساس مبانی انسانشناسی صدرایی، چگونه این تعاملات میتوانند به تغییرات بنیادین در شخصیت و ادراک انسان منجر شوند. نتایج تحقیق نشان میدهد که استفادۀ مداوم و بیرویه از رسانه میتواند به تحولاتی عمیق در ساحتهای مختلف شخصیتی، ازجمله اخلاق، هویت و خودآگاهی منجر شود.
Media, as a modern phenomenon of the present era, have exercised great impact on various aspects of human life; accordingly, a wide range of studies in the field of media have been dedicated to exploring the effects of media on human beings. Despite the significant studies in relation to media theories, fewer studies have examined the infrastructure and philosophical foundations of these theories. This paper investigates the influence of media on human personality from the viewpoint of Mullā Ṣadrā’s philosophy and seeks to contemplate media theories based on his fundamental principles on personality. Emphasizing principles such as trans-substantial motion and the unity of the intelligent and intelligible, his philosophy provides a profound and broad framework for analyzing personality changes originating in interaction with media. In this study, while presenting some models of media influence, the manner in which media content affects the substance and essence of humans is considered. It is also explained how, based on Mullā Ṣadrā’s anthropological foundations, such interactions can lead to fundamental changes in human personality and perception. The findings of this research demonstrate that continuous and excessive use of media can induce deep transformations in various dimensions of personality, including ethics, identity, and self-awareness.
احمدی، مریم (۱۳۹۹) نظریه شخصیت در نظام فلسفی ملاصدرا، پایاننامۀ دورۀ دکتری براهنمایی سحر کاوندی و محسن جاهد، گروه فلسفه، دانشگاه زنجان.
احمدی، مریم؛ کاوندی، سحر؛ جاهد، محسن (۱۳۹۹) «چیستی شخصیت در نظام فلسفی ملاصدرا»، پژوهشهای هستیشناختی، شمارۀ 18، ص320ـ297؛ Doi: 10.22061/orj.2020.1505
آشتیانی، جلالالدین (۱۳۷۸) شرح حال و آرای فلسفی ملاصدرا، قم: دفتر تبلیغات اسلامی.
پرس، الیزابت ام. (۱۳۹۳) اثرات رسانهای و جامعه، ترجمة مهدی منتظر قائم، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.
حکیمآرا، محمدعلی (۱۳۸۸) روانشناسی رسانه، تهران: دانشکده صداوسیما.
رایکمن، آر. (1396) نظریههای شخصیت، ترجمه مهرداد فیروزبخت، تهران: ارسباران.
ریاحی، سعید (۱۳۹۹) تبيين شخصيت از ديدگاه ملاصدرا، پایاننامۀ دورۀ دکتری فلسفه، براهنمایی علیاصغر احمدی و مهین رضایی، دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب.
عبودیت، عبدالرسول (1388) درآمدی به نظام حکمت صدرایی، قم: مؤسسة امام خمینی (ره).
قربانزاده، نرگس (۱۴۰۱) بررسی دیدگاه ملاصدرا درباره «شاکله» و تأثیر آن بر شخصیت انسان بر اساس آموزههای اسلامی، پایاننامه دوره کارشناسی ارشد براهنمایی مهدیه نزاکتی، مدرسه عالی علوم انسانی، جامعة المصطفی العالمیة، واحد خراسان.
محسنیان راد، مهدی (۱۳۹۹) رسانهشناسی، تهران: سمت.
مککوایل، دنیس (۱۳۸۵) درآمدی بر نظریه ارتباطجمعی، ترجمة پرویز اجلالی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه.
ملاصدرا (1380) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج2، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1384) شرح أصول الکافی، ج1، تصحیح و تحقیق رضا استادی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1385) شرح أصول الکافی، ج2، تصحیح و تحقیق مهدی رجایی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386) مفاتیح الغیب، ج1، تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1389الف) أسرار الآیات، تصحیح و تحقیق محمدعلی جاودان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1389ب) تفسیر القرآن الکریم، ج4، تصحیح و تحقیق محمد خواجوی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1391) الشواهد الربوبیة فی المناهج السلوکیة، تصحیح و تحقیق سیدمصطفی محقق داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1397الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج3، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1397ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج9، تصحیح و تحقیق رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1398) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج8، تصحیح و تحقیق علیاکبر رشاد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
هاریس، جکسون (۱۳۹۲) روانشناسی شناختی وسایل ارتباطجمعی، ترجمة حسن اسدزاده، اسماعیل سعدیپور و منیژه شهبازخان، تهران: مرکز تحقیقات صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران.