بازنگری رکن روانی جرم در جرائم زیستی و نگاه اسلام به آن
الموضوعات : Islamic theologyسید محمود میرخلیلی 1 , ابوذر سالاری فر 2
1 - دانشیار، دانشگاه تهران، دانشکده حقوق پردیس فارابی،ایران (نویسنده مسئول)
2 - دانشگاه آزاد اسلامی قم
الکلمات المفتاحية: تقصیر, مسئولیت مطلق, , جرم زیست محیطی, رکن روانی جرم, رکن معنوی جرم,
ملخص المقالة :
با توجه به آثار زیانبار جرائم زیست محیطی، حقوقدانان به دنبال راهکارهایی هستند که این آثار زیانبار را تا حدود زیادی کاهش داده و باعث بازدارندگی بیشتر در این جرائم گردد.از جمله تحولاتی که در زمینه جرائم زیست محیطی در برخی از نظام های حقوقی در دنیا ایجاد گردیده است، تحول در مفهوم تقصیر و رکن روانی است ؛ به گونه ای که امروزه در بسیاری از موارد در جرائم زیست محیطی، مسئولیت اعم از حقوقی و کیفری بدون نیاز به احراز تقصیر و رکن روانی بر مرتکب بار می گردد.مسئولیت بدون تقصیر که به اشکال مختلفی در ادبیات حقوقی منعکس گردیده است، به نادیده گرفتن و یا مفروض قلمداد نمودن تقصیر و رکن روانی اشاره داشته و با قابلیت سرزنش پذیری مرتکب ارتباط دارد.اگرچه اصل برائت اقتضا دارد تا رکن روانی جرم نیز همانند ارکان دیگر جرم، اثبات گردد، لیکن در جرائم زیست محیطی،باتوجه‌به‌اهمیت‌این‌جرائم وخسارات‌غیرقابل جبران در این زمینه پس از ارتکاب جرم و به دلیل افزایش ریسک ارتکاب جرم، باعث افزایش نظارت ها و به نوعی افزایش بازدارندگی خواهد بود و با اصول پذیرفته شده در حقوق محیط زیست همانند اصل احتیاط، اصل پیشگیری، اصل پرداخت توسط آلوده ساز و اصل جبران خسارت هماهنگ است.
الف: منابع فارسی
1. -پور بافرانی، حسن؛ جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل ،1390.
2. -پوربافرانی، حسن؛ حقوق جزای اختصاصی، جرایم علیه اشخاص (صدمات جسمانی)، چاپ اول، تهران: انتشارات جنگل، 1392.
3. -شیلتون، دینا، کیس، الکساندر؛ کتابچه قضایی حقوق محیط زیست، تحقیق و ترجمه محسن عبدالهی، چاپ دوم، تهران: انتشارات خرسندی، 1394.
4. -طبیبی، سبحان؛ تبیین جایگاه اصل احتیاط در چارچوب حقوق بین الملل محیط زیست، از مجموعه مقالات رهیافت های نوین در پرتو حقوق بین الملل محیط زیست،تهران: انتشارات خرسندی،1394.
5. -عبدالهی، اسماعیل؛ مسولیت کیفری بدون تقصیر در نظام های حقوقی ایران و انگلستان، چاپ سوم، تهران: انتشارات خرسندی، 1393.
6. -کیس، الکساندر و دیگران؛ حقوق محیط زیست، ترجمه محمد حسن، حبیبی، چاپ چهارم، تهران: انتشارات دانشگاه 1392.
7. -مشهدی، علی؛ حقوق آلودگی هوا (مطالعه تطبیقی)، چاپ اول، تهران: انتشارات خرسندی، 1392.
8. -مشهدی، علی؛ حق بر محیط زیست سالم: الگوی ایرانی فرانسوی، چاپ اول، تهران: انتشارات میزان، 1392.
9. -مشهدی، علی؛ ترمینولوژی حقوق محیط زیست،تهران: انتشارات خرسندی، 1389.
10. -وایت، رابرت داگلاس؛ جرائم علیه طبیعت، جرم شناسی محیط زیست و عدالت زیست محیطی، ترجمه پیمان نمامیان و سجاد طبیبی، چاپ اول، تهران: انتشارات مجد، 1394.
11. -ولیدی، محمد صالح، حقوق جزا، مسئولیت کیفری، تهران: انتشارات امیر کبیر، چاپ دوم،1382.
12. -طهماسبی، علی؛ علی پور، کوروش؛ اثر تقصیر و مسؤولیت محض در ترغیب عامل زیان وزیان دیده به رعایت احتیاط، مجله حقوقی دادگستری، شماره 74، 1390.
13. مجله تحقیقات حقوقی بهار،شماره57، 1391.
14. -نیاز پور، امیر حسین؛ سرعت بخشی به فرایند کیفری؛ ساز و کاری برای پیشگیری از بزهکاری، مجله پژوهش حقوق و سیاست، سال دوازدهم، شماره 28 ،1389.
پ: منابع انگلیسی
- Kiss,Alexander& Shelton,Dianish international Environmental law,transnational publishers, INC,U.S.A.1991.
-.Husak. Douglas N ,cit, Varieties of Strict Liability,Canadian Journal of Law and 9-Jurisprrudence,1995.
- Gardner, John, Answering for Crime,Responsibility and Liability in the criminal law,Hart Publishing, R A- Duff, 2007.
- Schäfer, Hans-Bernd, and Schönenberger, Andreas ,Strict Liability Versus Negligence, Universität Hamburg,1999..
-Kenneth W.Simons,When is Strict Criminal Liability Just,Journal of Criminal Law and Criminology,1997.
- Bruce,Larson, , “Environmental Policy Based on Strict Liability: Implications of Uncertainty and Bankruptcy,” Land Economics,1996.
-Shavell, S, “A Model of the Optimal Use of Liability and Safety Regulation,” Rand ,Journal of Economics,1985.
-Simester, A.P: Appraising Strict Liability,lst ed,Oxford,Oxford University,2005.
-Stanton,John,Strict Liability:Stigma and regret,Oxford Journal of Ligal studies,2007.
- White, R. Crimes Against Nature: Environmental Criminology and Ecological Justice.2008.
-White, R.,Global Environmental Harm: Criminological Perspectives,Devon: Willan, Publishing,2010.