شناخت منابع کسب معرفت ؛ در تولید دانش اسلامی
الموضوعات :مصطفی جعفرپیشه فرد 1 , محمد سعید جبل عاملی 2
1 - جامعه المصطفی العالمیه
2 -
الکلمات المفتاحية: دانش اسلامی معرفت حسی معرفت تجربی معرفت وحیانی معرفت عقلانی کتاب سنت,
ملخص المقالة :
همچنان که بشر از حسّ و تجربه شخصی تا حس و تجربه دیگر آدمیان به عنوان منبع دانش و معرفت بهره می‌گیرد و همچنانکه استدلال ها و دادههای عقلانی تمامی نوع بشر، منبعی برای دانش و معرفت تلقی میشود، به همین شکل دانشی را که رسولان آسمانی به بشر میآموزند. منبعی دیگر برای اندوختههای معرفتی و دانشی تلقی میشود و از جهت دستگاه عقلانیت و خردوری آدمی این منبع اگر بالاتر از سایر منابع نباشد حداقل در سطح سایرمنابع دانش قابل استناد و اعتماد است. در این مقاله با نگاهی نو به منابع کسب معرفت، فرآیند کسب، استخراج و استنباط دانش اسلامی از دو منبع کتاب و سنت، و بر اساس گزاره‌های معرفتی که در باره هستی و پدیده های خلقت، در این دو منبع منعکس است، بیان می شود. منظور از کتاب قرآن کریم و منظوراز سنت، سخن و رفتار و تأیید پیامبر اعظم و اهل بیت طاهرین میباشد. در این مقاله منظور از «دانش اسلامی» معرفت و علمی است که اوّلاً از دین اسلام، قرآن و سنت منشأ می‌گیرد و قابل إسناد و استناد به این دین است و ثانیاً مرتبط با گزاره‌های هستی‌شناسانه و واقعیت‌های عالم هستی به طور عام و گسترده، اعم از عالم مادّی و غیر مادّی و اعم از علوم عقلی، تجربی، انسانی و غیرانسانی باشد، و اما گزاره‌های دستوری و توصیه‌ای قرآن و سنت به طور مستقیم از این دایره بیرون خواهند بود.
علامه محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، الجامعة لدرر اخبار الائمّة الاطهار، ج 3، ص 153 – 154 دار الاحیاء تراث العربی، بیروت، لبنان، 1403 ه.ق.
. علامه سید محمد حسین طباطبایی، اصول فلسفه و روش رئالیسم، مقدمه و پاورقی به قلم استاد شهید مطهری، جلد اول، مقاله سوم و چهارم، 69- 162، بی جا، بی تا.
. استاد محمد تقی مصباح یزدی، آموزش فلسفه، جلد1، درس11 تا درس 19، ص131-224، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی، 1366ه.ش.
. صدر الدین محمد شیرازی، (مشهور به صدر المتألهین): الشواهد الربوبیّة فی المناهج السولکیّة، با حواشی حاج ملاهادی سبزواری، المشهد الخامس، ص405-411، قم، بوستان کتاب، 1382ه.ش.
. شهید سید محمد باقر صدر، دروس فی علم الاصول، الحلقة الثالثة، الجزء الاوّل، ص149-253. بیروت، لبنان، دارالکتب اللبنانی1978م.
. الشیخ محمد کاظم الخراسانی، (الآخوند)، کفایة الاصول، الخاتمه، الاجتهاد و التقلید، ص528-539، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1422ه.ق