بررسی و تأثیرات تحولات منطقهای بر امنیت مرزهای ایران و ترکیه
الموضوعات :مهدی نجفی 1 , جلیل نائبیان 2 , پرویر احدی 3 , 4
1 - دانشجوی دکتری روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
2 - دانشیار و عضو هیئت علمی، گروه تاریخ دانشگاه ازاد اسلامی واحد تبریز ، ایران
3 - استادیار،گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد بناب، بناب، ایران و استاد مدعو دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
4 - دانشیار و عضو هیئت علمی گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز
الکلمات المفتاحية: واژههای کلیدی: تحولات منطقهای, امنیتملی, مرزهای ایران و ترکیه.,
ملخص المقالة :
در بیست و پنج سال گذشته ثبات در محیط امنیتی آسیای مرکزی، همواره با پیچیدگی‌ها و چالش‌های فزاینده‌ای رو‌به‌رو بوده است. گرایش‌های ملی‌گرایانه با شدت و ضعف در جمهوری‌های آسیای مرکزی تجربهشده‌اند. ایران و ترکیه هم بهعنوان قدرتهای منطقهای در همجواری یکدیگر و در حوزه حساسترین مناطق جهان از جمله خاورمیانه، آسیای مرکزی و قفقاز واقعشدهاند. این دو کشور دارای نظام معنایی و علایق خاص خود هستند و سلسله منافع مشترک و برخی تضادها نیز دارند. از طرف دیگر، اهمیت مرز در روابط دیپلماتیک، حریمهای شناخته شده بر اساس میثاقهای بینالمللی و حقوق جهانی میباشد که عاملی برای ثبات و آرامش میان کشورها یا اختلافات و منازعات و ادعاهای ارضی کشورها علیه یکدیگر بهحساب میآیند. بخش مهمی از سیاستهای خارجی و داخلی کشورها در تبعیت از چگونگی از مرزهای مشترک آنان با یکدیگر و برخورداری از موقعیت ژئوپولیتیکی متأثر از مرزها شکل گرفته و تعریف میشوند. مرزها می‌توانند در مقابل برنامه‌ها و تهدیدهایی که اقتصادشان را به مخاطره می‌اندازد مانع ایجاد کنند بنابراین یکی از پرتنشترین مرزهای کشور ایران، نوار مرزی شمال غرب است که از دیرباز مورد توجه مسئولان امنیتی و انتظامی کشور ایران بوده و موضوع امنیت در این منطقه از جایگاه ویژهای برخوردار بوده است. هدف اصلی این پژوهش عبارت از بررسی و تأثیرات تحولات منطقهای بر امنیت مرزهای ایران و ترکیه میباشد. این پژوهش با استفاده از روش تحلیلی- تبیینی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و مقالات و اسناد کلان انجام شدهاست. روش جمع‌آوری داده‌ها نیز کتابخانه‌ای و با استفاده از مقالات علمی- پژوهشی است. ابزار گردآوری اطلاعات فیش‌برداری و استفاده از جداول و نمودارها است. نتایج پژوهش نشانمیدهد که شناخت تأثیر بازارچههای مرزی، نقش رسانهها، عضویت ترکیه در ناتو و حضور گروههای تروریستی در نوار مرزی از جمله تحولات منطقهای است که در امنیت مرزهای ایران و ترکیه تأثیرگذار است.
منابع - افضلی، رسول، و حسینی، مجید. (1387). بررسی و تحلیل تحولات ژئوپلیتیکی ترکیه و تأثیر آن بر ایران. ژئوپلیتیک، 4(1 (پیاپی 11))، 151-176. SID. https://sid.ir/paper/116147/fa - ازغندی، علیرضا.(1391) "تغییر اجتماعی و توسعه (نگاهی به نظریههای نوسازی، وابستگی و نظام جهانی) "، ترجمه محمود حبیبی مظاهری. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی. # - اسمیت، استیو. (1387). جهانی شدن سیاست: روابط بینالملل رد عصر نوین. تهران: معاونت پژوهشی و مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر# - برزگر معصومه, میرساردو طاهره. (1397). بررسی مؤلفه‌های سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار بر امنیت مرزهای ایران (مطالعه موردی مرزهای شرقی، فصلنامه جغرافیا (برنامه ریزی منطقهای)، 8(31)، 247-221. - تهامی مجتبی. (1384). امنیتملی، دکترین، سیاستهای دفاعی و امنیتی. تهران: نشر ارتش جمهوری اسلامی ایران. - جعفری زاده، امید و حمزه، فرهاد (1402)، بررسی پیامدهای احداث دیوار مرزی ترکیه بر فعالیت‌های مرزنشینان جمهوری اسلامی ایران، پژوهشهای جغرافیای انسانی، انتشار آنلاین از تاریخ 20 شهریور 1402. - جاویدی مجتبی. (1391). نیروی انتظامی مظهر اقتدار ملی. تهران: معاونت سیاسی سازمان عقیدتی سیاسی ناجا. # - خلیلی رضا. (1385). تحول تاریخی– گفتمانی مفهوم امنیت. تهران: مجموعه مقالات همایش ملی مطالعات استراتژیک، پژوهشکده مطالعات راهبردی. - دهقانی, علیاصغر و پوراحمدی میبدی, حسین. (1402). فضای سایبر و وجه رابطهای قدرت ملی ایران. پژوهش نامه ایرانی سیاست بینالملل، 12(1)،-. doi: 10.22067/irlip.2023.74560.1217 - دین پرست, فائز, قادری, هاشم و عمو زین الدین موسوی, محمد علی. (1402). تحلیلِ نهادگرایانه مسیر توسعه ترکیه (1923- 2015)، پژوهش نامه ایرانی سیاست بینالملل, 12(1), -. doi: 10.22067/irlip.2023.74389.1216 - روشنی، رضا، و مصدق، مسعود. (1400). الزامات نحوه اداره مرزهای سیاسی میان ایران و ترکیه و تأثیر آن بر امنیتملی ج. ا. ایران. جغرافیایی سرزمین، 18(71)، 111-130. SID. https://sid.ir/paper/951852/fa - رحمتی راد، محمد حسین.(1374). مرزبانی، گذرنامه و اتباع بیگانه. تهران: معاونت آموزشی ناجا# - زیباکلام صادق, گودرزی مهناز. (1392). سیاست خارجی ایران و ترکیه در آسیای مرکزی (امکان سنجی روابط راهبردی دو کشور بر مبنای مدلی تطبیقی). فصلنامه مطالعات روابط بینالملل, 6(21)، 205-165. - شریف نژاد، ج. (۱۳۸۶). تأثیر توسعه اقتصادی بر امنیت مرزها. ارومیه، انتشارات ادیبان. # - عرف محمد, قرشی سید یوسف. (1401). دیپلماسی عمومی ترکیه در مناطق پیرامونی: از فضای سایبر تا برندسازی. فصلنامه علمی مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، 28(119)، 60-29. - فیروزآبادی دهقانی سیدجلال(1395). کلیات روابط بینالملل. تهران: نشر مخاطب. # - قوام، سید عبدالعلی.(1390). اصول سیاست خارجی و سیاست بینالملل. تهران: انتشارات سمت، - کولایی الهه، کاویانی فر پیمان. (1398). ایران و ترکیه در مجموعه امنیتی آسیای مرکزی. فصلنامه مطالعات روابط بینالملل, (12(45)، 169-141. doi: DOR:20.1001.1.24234974.1398.12.45.6.7. - کریمی پور یدا.... (1379). مقدمهای بر ایران و همسایگان (منابع تنش و تهدید). تهران: نشر دانشگاه تربیتمعلم. # - لطفی, حیدر. (1400). چالش‌های امنیتملی در مرزهای ایران و ترکیه. مطالعه موردی: اقتصاد مرزی مرز بازرگان. مجله آمایش جغرافیایی فضا, 11(39), 91-110. doi: 10.30488/gps.2020.185692.3047 - موسوی سید حافظ، برزگر کیهان، قوام سید عبدالعلی و ذاکریان مهدی (1395)، تأثیر تحولات جهان عرب بر سیاست منطقهای ایران و ترکیه، ژئوپلیتیک 12(1)، (پیاپی 41). - نجفی مهدی، نائبیان جلیل، احدی پرویز، یوسفی جویباری محمد(1399). بررسی تأثیرات دیپلماسی اقتصادی در امنیت مرزی ایران و ترکیه. نشریه اقتصاد و بانکداری اسلامی. ۹(۳۳):۲۶۵-۲۸۸. - نجفی مهدی, مهدیزاده اکبر. (1396). بررسی مسائل اجتماعی- امنیتی و مرزی ایران و ترکیه. مطالعات جامعهشناسی, 10(36)، 81-65. - نجفی، مهدی، و مهدیزاده، اکبر. (1396). بررسی مسائل اجتماعی-امنیتی و مرزی ایران و ترکیه. مطالعات جامعهشناسی، 9(36)، 65-81. SID. https://sid.ir/paper/222589/fa - ی. سوء، آلوین.(1390) "تغییر اجتماعی و توسعه (مروری بر نظریههای نوسازی، وابستگی و نظام جهانی) "، ترجمه محمود حبیبی مظاهر. تهران: انتشارات پژوهشکده مطالعات راهبردی
- Bagbaslioglu, Arif. (2014). “Beyond Afghanistan NATO's Partnership with Central Asia and South Caucasus: A tangled partnership? ” Journal of Eurasian Studies. Vol. 5 (1), pp. 88-96. - Carnegie Endowment. (2016). ”U.S. Policy Toward Central Asia”, Available at: https://goo.gl/oq1RVN)Accessed on 16/7/2017(. - Hoffman, stanly.(1981 summer).security in the age of turbulelence , means of response in third world conflict and international security, Adelpani papers, no157.
- In RehmanIqbalur.(1992). National secreity and the problem of unconventional warfare.Delhi: Kanishka publishing housd.
- Karimov. Reshad, Eugene Chausovsky, Kamal Makili-Aliyev (2011) The Caspian Bain: Geopolitical and the Future Balance of Power, (Baku: SAM Center for Strategic Studies). - Lain, Sarah. (2016). “Strategies for Countering Terrorism and Extremism in Central Asia”. Asian Affairs. Vol. 47 (3), pp.386-405. - Nourzhanov, Kirill. (2009). “Changing Security Threat Perceptions in Central Asia”. Australian Journal of International Affairs. Vol. 63(1), pp. 85-104. - R.cooper.(1977). Olveygoldman Kelly 1984,ch.14.
- Saferworld. (2013). “Turkey’s Role and interests in Central Asia”. Available at: https://goo.gl/YtxQsE (Accessed on: 16/7/2017)