Explaining the Motive and End of Human Acts from the Perspective of Mullā Ṣadrā’s Transcendent Philosophy
Subject Areas : ملاصدراپژوهی و اندیشۀ حکمت متعالیه
1 - Professor at the Islamic Philosophy and Kalam Department of Payam-e Noor University, Tehran, Iran
Keywords: Motive, end, Man, Transcendent Philosophy, Mullā Ṣadrā,
Abstract :
Following a descriptive-analytical method, the present paper explains Mullā Ṣadrā’s view on the end and motive of human acts and analyzes its fundamental principles. Psychological egoism, considered a consequentialist theory, introduces the motivation of all human actions as bringing benefit and pleasure to oneself. Although Mullā Ṣadrā emphasizes the influence of self-love over human behaviors, based on a virtue-oriented viewpoint, he believes that by cultivating certain virtues and good habits, the appropriate ground is prepared for benevolent incentives and transcendent intentions. Man possess various faculties and different existential levels, and each individual, depending on which of their faculties and levels of existence have been strengthened and now dominate their other faculties, acquires motives corresponding to that faculty. The motive for spiritual journey and the end of motion in the first and second journeys of the fourfold spiritual journeys is to attain God and contemplate His names and attributes; this motivation originates in human love for God. On the other hand, the third and fourth journeys reveal the role of attention to others in the spiritual journey. Accordingly, the motivation to pay attention to creation, help people, and provide spiritual support to them can be considered necessary for progressing through the stages of the spiritual journey. By developing certain virtues such as chastity, courage, wisdom, and justice, benevolent motives towards others are reinforced. Moreover, the growth of theological virtues, including faith, love of God, and reliance on Him, also provides the basis for the perfection and transcendence of the soul and facilitates the path of servitude to God and attaining His presence.
قرآن کریم.
شیدان¬شید، حسینعلی (1383) عقل در اخلاق از نظرگاه غزالی و هیوم، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
صلواتی، عبدالله (1396) «نظریه غایت بمثابۀ قرینهیی بر خودگروی روانشناختی در فلسفه صدرایی»، نشریه فلسفه و کلام اسلامی، شمارة 2، ص243ـ225.
مجلسی، محمدباقر (1404ق) بحار الأنوار، بیروت: دار الوفاء.
مسعودی، جهانگیر؛ شایسته، ریحانه (1395) «خودگرایی، بررسی ساختار و مؤلفه¬های آن در فلسفة صدرا»، پژوهشهای عقلی نوین، شمارة اول، ص162ـ139.
ملاصدرا (1380الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج2، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1380ب) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج7، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت صدرا.
ملاصدرا (1381الف) المبدأ و المعاد، تصحیح و تحقیق محمد ذبیحی و جعفر شاه¬نظری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1381ب) کسر اصنام الجاهلیة، تصحیح و تحقیق محسن جهانگیری، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382الف) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج9، تصحیح و تحقیق رضا اکبریان، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1382ب) الشواهد الربوبیة فی مناهج السلوکیة، تصحیح و تحقیق سیدمصطفی محقق¬داماد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1383) الحکمة المتعالیة فی الأسفار الأربعة، ج4، تصحیح و تحقیق مقصود محمدی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386الف) مفاتیح الغیب، تصحیح و تحقیق نجفقلی حبیبی، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1386ب) ایقاظ النائمین، تصحیح و تحقیق محمد خوانسارای: تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
ملاصدرا (1389) تفسیر القرآن الکریم، 8 جلد، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
موسوی اصل، سیدمهدی (1400) روانشناسی اخلاق، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
هولمز، رابرت ال. (1382) مبانی فلسفه اخلاق، ترجمة مسعود علیا، تهران: ققنوس.
Feinberg, Joel (1987). Psychological Egoism. in: Ethical Theory, Classical and Contemporary Readings. edited by Louis P. Pojman, U.S.A: Wads Worth Pub. Co.
Ferankena, William K. (1988). Ethics. Michigan: University of Michigan Press.
Freud, S. (1933). New Introductory Lectures on Psychoanalysis, London: Hogarth Press and Institute of Psycho-Analysis.
Hume, David (1989). An Enquiry Concerning the Principles of Morals. Oxford: Oxford University Press.
Scott, N. & Seglow, J. (2007). Altruism. New York: Open Press.